የ SAMS አናቢ ለመሆን አሥርቱ የንብ አያያዝ ደንቦችን መከተል ያስፈልግዎታል

አሥርቱ (10) የንብ አያያዝ ደንቦች የንብ ምርቶች ጥራት እና የንቦች ከፍተኛ ምርታማነት ዋነኛው የንብ እርባታ ግቦች ናቸው ፡፡ እነዚህን ግቦች ለማሳካት ጥሩ የንብ ማነብ አሰራር ወሳኝ ነው ፡፡ ጥሩ የንብ ማነብ አሰራር ከአካባቢያዊ እና አካባቢያዊ ተጽዕኖዎች ጋር በጣም የተዛመደ ቢሆንም በዓለም አቀፍ ሁኔታ ጥሩ የንብ ማነብ አሰራር ወጣት እና ጥሩ እንቁላል ጣይ ንግስቶች መኖር ፣ በቂ የምግብ አቅርቦት፣ ውጤታማ እና ወቅቱን የጠበቀ የንብ አያያዝ፣ ትክክለኛውን መሳሪያ መጥቀም ፣ አላስፈላጊ የሆነ የኅብረንብ ዕዉድት እና ኩብለላ ባህሪያትን መከላከልን፣ ወይም ከንብ አዳኞች እና በጤናቸዉ ላይ ተፅእኖ ከሚያሳድሩ ስጋቶች መጠበቅን እና የመሳሰሉትን ያጠቃልላል፡፡ በዚህ ሰነድ ውስጥ አስር አስፈላጊ የንብ አያያዝ “ህጎች” የተቀመሩ እና የንብ ዉጤቶች ጥራትን (ለምሳሌ ማር) ለመጨመር እና የኅብረንብ ጤናን ለማሻሻል እንደ መመሪያ ያገለግላሉ፡፡ እነዚህ ህጎች በአውሮፓ ህብረት ሆራይዘን 2020 ፕሮጄክት ኤስኤኤምኤስ=SAMS (ስማት አፕካልቸር ማኔጅመንት ሰርቭስ) ውስጥ ልምድ ባካበቱት በኢትዮጵያ ፣ በኢንዶኔዥያ እና በአውሮፓ የንብ ባለሙያዎች ለእነዚህ ክልሎች ትክክለኛነት ስለመሆናቸው ለማረጋገጥ ተገምግመዋል፡፡

ደንብ 1፡ የንብዎ ምርት ጥራት መረጋገጥ አለበት

ማርማ ንቦች ከእፅዋት አበባዎች ከሚገኘዉ ጣፋጭ ፈሳሽ (ፈሳሽ የአበባ ወለላ) በመሰብሰብ የሚያዘጋጁት ሲሆን ለመብሰልም የተወሰነ ጊዜ ይፈልጋል - ዋናው ምክንያት የውሃ ይዘት ነው። ከፍተኛ የውሃ ይዘት ያለው ማር አሁንም ከፈሳሽ የአበባ ወለላ ጋር በጣም ተመሳሳይ ነው እናም በፍጥነት ለመብላላት አደጋ ተጋላጭ ይሆናል፣ በዚህም ምክንያት የማሩ ጣዕም ወደ ኮምጣጣነት መቀየርን ያስከትላል፡፡ ይህ አደጋ በሞቃታማ አገሮች ውስጥ ካለው እርጥበት ጋር የተቆራኘ ነው ፡፡ ለማር ወይን ይህ መብላላት ይፈለጋል፣ ግን ለገበታ (ለምግብነት ለሚዉል) ማር አይፈለግም። ስለዚህ የማር ፍሬም (እጭ የሌለው) ቢያንስ 70% ከታሸግ ብቻ ይቁረጡ (ያምርቱ)፡፡ በተጨማሪም ማር የበሰለ መሆኑን ለመለየት የማነቃነቅ ሙከራ ማድረግ ይችላሉ። ስለዚህ የማር ፍሬሙን በአግድመት አዙረው በእርጋታ ያናውጡት ፡፡ ማንኛውንም ብልጭታ ከተገነዘቡ ማሩ ገና አልበሰለም ማለት ነዉ፡፡ የማር ሬፍራክቶሜትር (refractometer) ካለ የማር ምርቱን የእርጥበት መጠን ለመፈተን ሊያገለግል ይችላል፡፡ በተጨማሪም ማርዎን ከቀጥታ የፀሐይ ብርሃን ይከላከሉ፣ እርጥብ ሁኔታዎችንም ያስወግዱ፡፡ የተብላላ ማር ወይም ሻጋታ ጽጌብናኞችን ከተመለከቱ እነዚህን ፍሬሞች ከቀፎዎቹ ውስጥ ያስወግዱ።

ደንብ 2፡ የመራባት ተግባር ለጠንካራ እና ጤናማ ኅብረንብ መኖር አመላካች ነው

የአንድ ኅብረንብ አንፃራዊ አፈፃፀም በንብ ብዛቱ ላይ የተመሠረተ ነው ፡፡ መራባት መከናወኑን ለማጣራት ፣ ቀፎውን ይክፈቱ እና የእጩን አከባቢ ይመልከቱ፡፡ ንግሥትቱን ፣ እንቁላሎችን እና / ወይም እጭን አየህ? አዎ ከሆነ ፣ ኅብረንቡ ንግሥት አለዉ (ንግሥት አለች) የሚሉ እድሎች ከፍተኛ ናቸው እናም መደበኛ እድገት መኖሩን ያመላክታል። ሌላ አመላካች የእጭ አካባቢዉ የእጭ ሁኔታ ነው- ወጥ የሆነ እና ክፍተት የሌለበት መሆን አለበት።

• 

  Apis cerana bees with capped and open brood, nectar, pollen and queen cells(left). Apis mellifera bees with capped and open brood (right).

ደንብ 3፡ ኅብረንቡ በቂ ምግብ ሊኖረው ይገባል

ኅብረንብዎ በቂ ምግብ እንዳልዉ እርግጠኛ ለመሆን እያንዳንዱ ንብ አናቢ ኅብረንቦቹ ያሉበት ሥፍራ ሁኔታን ማወቅ አለበት። በማበብ ላይ ያሉ የትኞቹ ዕፅዋት ናቸው እና መቼ? ለክልልዎ ሊረዳዎት የሚችል የአበባ ጊዜ መቁጠሪያ) አለ? አስፈላጊ ነው ፣ ንቦችዎ በአከባቢቸው ውስጥ በቂ መኖ ሊሰጡ የሚችሉ ዕፅዋት (በአበባ ወለላ እና / ወይም ጽጌብኝ መልክ በንብ ሊሰበሰብ የሚችል የንብ መኖ) እንዲኖሯቸው ማድረጉ አስፈላጊ ነው (ቀፎው በቦታዉ ከመቀመጡ በፊት እነዚህን ማረጋገጥ ያስፈልጋል)። ምናልባት የመኖ እጥረት ሊከሰቱ የሚችሉበት ዕድሎች ካለብዎት የእራስዎን በቂ መኖ ሊሰጡ የሚችሉ ዕፅዋት ለማሳደግ ያስቡ፡፡ ነገር ግን መታወቅ ያለበት ነገር ቢኖር እያንዳንዱ ተክል የአበባ ወለላ እና ጽጌብኝ አምራች አለመሆኑን ነው።

እንዲሁም አከባቢን ብቻ ሳይሆን ኅብረንቡን ጭምር መፈተሽ አስፈላጊ ነው ፡፡ የበረራውን መግቢያ በሚመለከቱበት ጊዜ ተመልሰው የሚመጡ የአበባ ጽጌብኝ ቀሳሚ ሠራተኛ ንቦች አሉ ወይ? ቀፎውን ሲከፍቱ የማር እንጀራዉ በማር ወይም በጽጌብኝ (የተቀነባበረ የጽጌብኝ) የተሞሉ ናቸዉ? ካልሆነ ተጨማሪ ምግብ (ካርቦሃይድሬት እና / ወይም ፕሮቲን) ያቅርቡላቸዉ፡፡ በዉኃ የተበጠበጠን ስኳር መሰጠት ያለበት ከማር ማቁረጫ ወቅት ውጭ ብቻ መሆን አለበት ምክንቱም የሚመረተዉ ማር የዉሸት ማር (ባዕድ ነገር ያለዉ) እንዳይሆን እና የማሩ ጥራት እንዳይቀንስ (መበላሸት ፣ መፍላት ፣…) ለመከላከል ነዉ፡፡ የሌላ ንቦች እና አዳኞች መኖ ዝርፊያ እንዳይኖር ከታችኛዉ ሳጥን ወለል ላይ ከማስቀመጥ ይልቅ ባዶ ሳጥን ንብ በያዘዉ የታችኛዉ ሳጥን ላይ ደርቦ ተጨማሪ ምግቡን የላይኛው ባዶ ክፍል ውስጥ ማስቀመጥዎን ያረጋግጡ፡፡ ሌላዉ አሰፈላጊ ነጥብ ማር በሚመረትበት ጊዜ ለችግር ጊዜ የሚሆን በቂ ማርና የአበባ ጽጌብኝ መተው ነው ፡፡

• 

  One important nectar source in Indonesia is the plant Calliandra (Fabaceae).

• 

  Exemplary representation for a flowering calendar (based on West-Java, Indonesia).

ደንብ 4: ኅብረንብዎን ጤናማ ያድርጉት - ዓላማዉ የአዳኝ ፣ ተባይ እና በሽታ አምጪ ተሕዋስያን ተጽዕኖ ለማሳነስ ነው

በንብ ላይ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ በርካታ የንብ ጠላቶች አሉ። የንብ ጠላቶች እና የቁጥጥር ዘዴዎቻቸዉም ከክልል ክልል በከፍተኛ ሁኔታ ስለሚለያዩ፣ ያን መረጃ ለእርስዎ ከሚሰጡት ልምድ ያላቸው የአካባቢ ንብ አርቢዎች፣ (ካሉ) የልማት ወኪሎች፣ የምርምር ማዕከላት፣ በንብ ማነብ ሥራ ላይ የተሰማሩ ማህበራት እና የሥልጠና ማዕከላት ጋር መገናኘት አስፈላጊ ነው፡፡ ምናልባት እርዳታ በሚፈልጉበት ጊዜ እንኳን ስልጣን ያላቸው አገልግሎት ሰጭ አካልት ሊኖሩ ይችላሉ? የንቦችዎን ጤና ሊጎዳ ከሚችሉ ነገሮች ሁሉ ኅብረንብዎን ነፃ ማድረግ አይቻልም ፣ ግን የተባይ / በሽታ አምጪ ተሕዋስ/ ጥገኛ / አዳኝ / ተጽዕኖን በተቻለ መጠን ዝቅተኛ እንዲሆን ማድረጉ በጣም አስፈላጊ ነው፡፡ የተወሰኑ ንጥረ ነገሮችን እንደ አንቲባዮቲክ ያሉት እንደ መከላከያ እርምጃ መጠቀም በሁሉም ሀገሮች ውስጥ እንደማይፈቀድ ልብ ይበሉ፡፡ ይህ ጥቅም ላይ ከመዋሉ በፊት መመርመር አለበት። በተጨማሪም ፣ አንቲባዮቲክስ ወይም ሌሎች ኬሚካል ንጥረ ነገሮችን መጠቀም አስፈላጊ ከሆነ መመሪያዎቹን በትክክል መከተል አለብዎት። ለምሣሌ- በሌሎች የንብ እርባታ እንቅስቃሴዎችዎ ጊዜ የጉበቡን (የቀፎዉን ታችኛውን አካል) (bottom board) (ካለ) በመደበኛነት ከሌሎች ቆሻሻዎች ያፀዱ፡፡

ደንብ 5፡ ለንብ ቀፎዎችዎ ደህንነቱ የተጠበቀ አካባቢ ያዘጋጁ

ለኅብረንብዎ ፍላጎቶች የሚመች እና ደህንነቱ የተጠበቀ አካባቢን ይምረጡ። የተመረጠ አካባቢ ቀፎዎችን ከከባድ የአየር ሁኔታዎች (ዝናብ፣ ከፍተኛ ሙቀት፣ ነፋስ ፣ ወዘተ…) ይጠብቃል፣ እነዚህ አከባቢዎች ለግብርና ፀረ-ተባዮች ዝቅተኛ ተጋላጭነት ያላቸው (ከፍተኛ የፀረ-ተባይ መጋለጥ ከሚያስከትሉ አካባቢዎች ይራቁ) እና በማይቋረጥ የንብ መኖ አቅርቦት የበለፀጉ ናቸው (የአበባ ወለላ፣ የአበባ ጽጌብኝ እና ውሃ)። ከፍተኛ የፀረ-ተባይ ተጋላጭ ለሆኑ የግብርና መስኮች የተለመዱ ምሳሌዎች ወይን ፣ በቆሎ ፣ ሻይ ፣ ቡና ወይም ኮኮዋ ናቸው ፡፡

ደንብ 6: ለራስዎ ደህንነቱ የተጠበቀ አካባቢ ያዘጋጁ

ለራስዎ ደህንነቱ የተጠበቀ አካባቢን ለማዘጋጀት፣ ተሰማሚ ያልሆነ የአየር ሁኔታ ባለበት ቀናት ኅብረንብዎን አይክፈቱ፣ ሥራዉን ከማከናዎ በፊት መታለፍ የሚገባቸዉን ቅደም ተከተሎችን ይመልከቱ፣ በቀስታ ይስሩ፣ ይረጋጉ እንዲሁም በጥሩ ሁኔታ ያሉትን መሳሪያዎች ይጠቀሙ ፡፡ ጉዳቶችን እና አላስፈላጊ ስራዎችን ለማስወገድ እነዚህ እርምጃዎች አስፈላጊ ናቸው ፡፡ ለምክር ወይም ለጉዳቶች / ለድንገተኛ አደጋዎች አንድ ሰው ለመጥራት እድሉ እንዳሎት ያረጋግጡ፡፡

ደንብ 7፡ የጠቆረ/ያረጀ እንጀራ መለወጥ አለበት ነገር ግን ሰም ዋጋ ስላለው እንደገና ያጣሩት እና ይጠቀሙ

ለማነብ ጥቅም ላይ የዋሉት ንቦች ዝርያ እና የእነሱ የተለየ ባህሪ (ለምሳሌ እጭ የማሳደግ እንቅስቃሴ)፣ ለእጭ ማሳደጊያ የዋለዉ እንጀራዉ በቶሎ ወይም ዘግይቷል ሊጥቁር ይችላል፡፡ ስለዚህ በፍሬሞች ላይ ያለዉን የእንጀራ ቀለም ቢያንስ በዓመት አንድ ጊዜ ይፈትሹ እና አስፈላጊም ከሆነ ኅብረንብዎ ጠንካራ እና ጤናማ ሆነው እንዲቆዩ በባዶ ወይም ቀለል ያለ ቀለም ባላቸዉ እንጅራዎች ይተኩዋቸው። ሰም ለንብ አናቢዎች በጣም ውድ ከሆኑት ጥሬ ዕቃዎች አንዱ እንደመሆኑ መጠን ይህንን ጥሬ ዕቃ አለመጣልዎን ያረጋግጡ። ይልቁንስ በማቅለጥ እንደገና ጥቅም ላይ ያዉሉት። የተጣራን ሰም ለራስዎ ንቦች የመሰረት እንጀራዎችን ለማምረት፣ ለመሸጥ ወይም ለመቀነባበር ይችላሉ። ለዚሁ ዓላማ ልዩ የሰም ማቅለጫዎች አሉ፣ ግን ደግሞ አሮጌዉን ሰም በባልዲ ውስጥ በማስቀመጥ እና ለበርካታ ሰዓታት በፀሐይ ውስጥ በመተው የፀሐይ ኃይልን በመጠቀም ማቅለጥ ይቻላል፡፡ ጠቃሚ የሆነውን የተጣራ ሰም ለማግኘት በቀላሉ ቆሻሻውን ያስወግዱ። እንዴት እንደሚሰሩ እርግጠኛ ካልሆኑ፣ ዩትዩብ (YouTube) ታላቅ የመማሪያ መሳሪያ ነው (ቁልፍ ቃላትን ይጠቁሙ፤ ሰም ማቅለጥ (“beeswax melting”)፣ ሰም ማጽዳት (“cleaning beeswax”)፣ ሰም ማጣራት (“beeswax processing)፣…)፡፡

ደንብ 8፡ አላስፈላጊ የኅብረንብ ዕዉደት እና ኩብለላ ባህሪያትን መከላከልን ይቆጣጠሩ

በአጠቃላይ ፣ ኅብረንቡ ጠንካራ ሆኖ የመራቢያ ባህሪን ማሳየታቸዉ ጥሩ ነው፣ ግን የንቦችዎ ግማሽ ተከፍለው እንዲወጡ ካልፈለጉ እሱን የመቆጣጠር ፍላጎት ሊኖርዎት ይችላል። ለዚህ ዓላማ በየሁለት ዓመቱ ነባሯን ንግሥት በወጣት ንግሥት መቀየር እና ንቦቹ እንዳይጨናነቁ ቀፎዉ በቂ ቦታ እንዲኖረዉ ማድረግ አለብዎት፡፡ የንቦች ኩብለላ ከኅብረንብ ዕዉደት በጣም ይለያል፡፡ በሐሩር ክልል ውስጥ ያሉ ንቦች ጎጆውን፣ እጫቸዉን እና ያጠራቀሙትን ምግብ ቀፎ ውስጡ ትተው ያልተለመዱ የመኮብለል ባህሪያትን ያሳያሉ። ባህሪው የሚከሰተዉ ምቹ ባልሆኑ የአካባቢ ሁኔታዎች (ድርቅ፣ የዝቅተኛ የመኖ እድሎች) ወይም በበሽታ / ተባይ ግፊት ነው፡፡ ኩብለላዉ እንዳይከሰት ለማድረግ፣ ጥሩ የንብ ማነብ አሰራር በጣም አስፈላጊ ነው -የበሽታን ተጽዕኖ ዝቅ ያድርጉ (ደንብ 4) ፣ በቂ የተፈጥሮ ምግብ እና ውሃ ያቅርቡ እና በችግር ጊዜ ተጨማሪ ምግብ ያቅርቡ (ደንብ 3) ፣ በተቻለ መጠን አነስተኛ ዉጥረት(ጭንቀት) በሚያስከትሉ የአስራር ዘዴዎች ይጠቀሙ (ለምሳሌ አስፈላጊ ከሆነ ብቻ ቀፎውን ይክፈቱ)።

ደንብ 9፡ በሌሎች (ከኅብረንቡ አባላት ውጭ) በሆኑ ንቦች ወይም ሌሎች እንስሳት ሊከሰት የሚችል ዘረፋዎችን ያስወግዱ

ዝርፊያ በሌሎች ንቦች ወይም በሌሎች ጠላቶች እንደ ተርቦች፣ ጉንዳኖች፣ ወይም አጥቢ እንስሳት ጭምር በንቦችዎ ላይ ከፍተኛ ጭንቀት/ ተጽዕኖ ያስከትላል፣ አልፎ ተርፎም ወደ ኅብረንቦዎ ሞት ሊመራ ይችላል፡: በተጨማሪም ፣ ደካማ የሆኑ ኅብረንብ ቀፎዎችን በመዝረፍ ፣ ለበሽታ መዛመት አደጋ ሊያጋልጣቸዉ ይችላል፡፡ ጠንካራ ንቦች ጎጆዎቻቸውን በበለጠ ሁኔታ ይከላከላሉ፣ ስለሆነም ዘረፋዎችን ለማስወገድ በተቻለ መጠን ኅብረንቦዎን ጠንካራ ማድረጉ በጣም አስፈላጊ ነው፡፡ ለዚሁ ዓላማ የበሽታን ተጽዕኖ ዝቅ ያድርጉ (ደንብ 4) ፣ ተጨማሪ ምግብ የላይኛው ቀፎ ባዶ ክፍል (ደንብ 3) ውስጥ በተዘጋጀ ቦታ ላይ ያድርጉ፣ የመግቢያውን በር መጠን ያጥቡ፣ ንጽህና ባለዉ መንገድ ይሥሩ እና ለንብ እና ለሌሎች ፍጥረታት ተደራሽ የሆኑ የንብ ቁሳቁሶችን ወይም እጭ/ማር የያዘ ፍሬም አይተዉ፡፡ ዘራፊነትን ለመቀነስ ሌላው ዘዴ በተለይ በደረቅ ወቅቶች ወይም መኖ የማግኛ ዕድል ዝቅተኛ በሆነበት ወቅት በንብ ቀፎዎችዎ መካከል የበለጠ ርቀት መጨመር ነው፡፡

ደንብ 10: ራስዎን ያስተምሩ

ለእያንዳንዱ ንብ አናቢ በትክክል የሚጣጣሙ ጥብቅ የንብ አያያዝ ሕጎች የሉም እንዲሁም የዓለምን ንቦች ሁሉ የሚመች ፍጹም የሆነ ሥርዓት የለም። በዚህ ምክንያት እራስዎን በቋሚነት ማስተማር እና በክልልዎ ውስጥ ምን እየሆነ እንዳለ ማወቅ አስፈላጊ ነው ፡፡ ከሌሎች ንብ አናቢዎች ጋር ይገናኙ እና እርስ በእርስ ይማማሩ ወይም መሳሪያዎችን እና ሎጂስቲክስን እንኳን ሊያጋሩ ይችላሉ፡፡ የአካባቢያዊ የንብ አናቢዎች አውታረ መረብ ካለ ይፈልጉ እና ካልሆነ፣ አንዱን በራስዎ ለማዳበር ይፈልጉ ይሆናል። የንብ ማነብ ስልጠናዎችን ለመጎብኘት እድሎች አሉን? እንዲሁም በይነመረቡን ይጎብኙ እና ለምሳሌ የዩትዩብ (YouTube) ቪዲዮዎችን በንብ ማነብ ላይ ይመልከቱ ነገር ግን ወሳኝ ይሁኑ እና ከእርስዎ ክልል እና ንብ ዝርያ ጋር የሚስማሙ ዘዴዎችን ብቻ ይጠቀሙ፡፡ እንዲሁም ማስታወሻዎችን በመውሰድ እና በዓመታት መካከል ያለዉን ሁኔታ በማነፃፀር የንብዎን አያያዝ እና እጽዋት ማበቢያ ጊዜ መመዝገቡ በጣም ጠቃሚ ነው።

The team of iceaddis nicely illustrated the 10 rules of honey bee management:

Illustration of the 10 rules for honey bee management developed during the SAMS EU project (2018-2020). @iceaddis

---

ምስጋናዎች: ጥናቱ ከአውሮፓ ህብረት የሆራይዘን 2020 ምርምር እና ፈጠራ ፕሮጄክት ኤስኤኤምኤስ -“ስማርት አፕካልቸር ማኔጅመንት ሰርቭስ” (የስጦታ ስምምነት ቁጥር 780755) የገንዘብ ድጋፍ አግኝቷል ፡፡ ደራሲዎቹ ሚስተር ፍሌሚንግ ቨጅንስ፣ የሥራ ባልደረባው ሚስ ኤሊ አስየን እና በተመሳሳይ ፕሮጀክት ላይ የሚሰሩ የኖርዲክ ባልቲክ አናቢ አማካሪዎች ሀሳቦቻቸውን እንደ ሃሳቡ መሠረት አድርገው ለዚህ በዓለም አቀፍ ሁኔታ ሞቃታማ አገሮችን ጨምሮ የተገነባውን ዶኩሜንት ለመጠቀም ስለፈቀዱልን፡፡